Theo tờ trình của Chính phủ, từ ngày 1/1/2018, việc điều chỉnh công thức tính lương hưu trong Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 đã làm phát sinh sự so sánh giữa lao động nữ với lao động nam, giữa lao động nữ nghỉ sau với lao động nữ nghỉ trước thời điểm ngày 1/1/2018.

Theo cách tính mới, để đạt được tỷ lệ hưởng lương hưu là 75%, lao động nữ phải có 30 năm đóng bảo hiểm xã hội thay vì 25 năm như trước. Cách tính lương hưu mới đã tác động đến các lao động nữ chưa có thời gian đóng bảo hiểm xã hội đủ 30 năm.

Có nghĩa, lao động nữ bị thiệt thòi hơn cả do Luật không quy định lộ trình áp dụng cách tính lương hưu mới của lao động nữ, còn lao động nam lại có lộ trình trình thay đổi dần trong thời gian 5 năm.

Thay đổi chính sách để lao động nữ nghỉ hưu từ 1/1/2018 bớt thiệt thòi. Ảnh minh họa

Giả sử lao động nữ bắt đầu hưởng lương hưu từ năm 2018, có đúng 25 năm đóng bảo hiểm xã hội, thì lao động nữ hưởng lương hưu năm 2018 theo Luật Bảo hiểm xã hội với tỷ lệ chỉ 65%. Trong khi ấy, cùng thời gian đóng bảo hiểm đó, lao động nữ nghỉ từ năm 2017 lại được hưởng tỷ lệ lương hưu là 75%.

Như vậy, lao động nữ nghỉ hưu năm 2018 có tỷ lệ lương hưu thấp hơn hẳn so với người có cùng thời gian đóng bảo hiểm xã hội nghỉ hưu năm 2017 (từ 1% đến 10%).

Do lo ngại thay đổi về chính sách làm lương hưu của người nghỉ hưu năm 2018 thấp hơn nhiều so với 2017, số người nghỉ "hưu non" năm 2017 đã cao hơn khoảng 10% so với 2016 và được coi là gia tăng đột biến.

Theo số liệu dự báo của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, với việc áp dụng công thức tính lương hưu theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 thì số lao động nữ bắt đầu hưởng lương hưu trong giai đoạn từ năm 2018 đến năm 2021 sẽ có mức lương hưu bị thiệt hơn trong mối tương quan với lao động nam.

Cụ thể số lao động nữ bị thiệt năm 2018 là 20,5 nghìn người; 22 nghìn người vào năm 2019; 23,5 nghìn người vào năm 2020 và 25,1 nghìn người vào năm 2021.

Vì vậy, Chính phủ nhận thấy cần có phương án xử lý để khắc phục hạn chế nêu trên, giảm thiểu tác động đối với lao động nữ bắt đầu hưởng lương hưu trong giai đoạn 4 năm, từ ngày 1/1/2018 đến ngày 31/12/2021.

Theo đó, Chính phủ cho rằng: Nếu kéo dãn lộ trình giảm tỷ lệ hưởng lương hưu trong 5 năm từ năm 2018 đến năm 2022 thì mỗi năm, lao động nữ sẽ chỉ bị giảm 2% so với năm trước. Như vậy, lao động nữ bắt đầu hưởng lương hưu trong năm 2018 giảm 2%; 2019 giảm 4%; 2020 giảm 6%; 2021 giảm 8% và 2022 giảm 10%.

Chính phủ cũng đưa ra phương án sẽ cấp bù để nhóm lao động nữ chịu ảnh hưởng bởi chính sách này đỡ thiệt thòi, bằng cách hỗ trợ số tiền tương ứng với chênh lệch lương hưu nếu tính Luật Bảo hiểm xã hội (10%) so với nếu thực hiện theo lộ trình như nam giới. Tức là sẽ bù vào tỷ lệ hưởng lương hưu lần lượt cho lao động nữ bắt đầu hưởng lương hưu năm 2018 là 8%; 2019 là 6%; 2020 là 4%; 2021 là 2% và từ 2022 thì không được bù vì kết thúc lộ trình như nam giới.

Trong đó, năm 2018 là 20,5 nghìn người; năm 2019 là 22 nghìn người; năm 2020 là 23,5 nghìn người và năm 2021 là 25,1 nghìn người.

Thực hiện theo phương án điều chỉnh nêu trên, giai đoạn từ năm 2018 đến năm 2021, mỗi năm sẽ phát sinh thêm nhu cầu kinh phí. Cụ thể, năm 2018 phát sinh thêm 27,8 tỷ đồng; năm 2019 là 23,7 tỷ đồng; năm 2020 là 18,1 tỷ đồng; năm 2021 là 10,3 tỷ đồng.

Tổng cộng, số tiền phát sinh thêm là khoảng 80 tỷ đồng. Chính phủ dự kiến nguồn kinh phí điều chỉnh do Quỹ bảo hiểm xã hội đảm bảo.

Chính phủ nhận thấy việc quy định chính sách điều chỉnh lương hưu riêng đối với số lao động nữ nghỉ hưu trong giai đoạn từ năm 2018 đến hết năm 2021 bị thiệt do tác động của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 có đặc thù riêng, nằm ngoài điều chỉnh lương hưu chung nêu trên và vượt quá thẩm quyền của Chính phủ.

Chính vì vậy, để thực hiện được chính sách điều chỉnh nêu trên, Chính phủ đề nghị Quốc hội đồng ý với chủ trương nêu trên và cho phép được ghi vào nội dung của Nghị quyết của Quốc hội giao Chính phủ ban hành văn bản thực hiện chính sách điều chỉnh lương hưu đối với lao động nữ bắt đầu hưởng lương hưu từ ngày 1/1/2018 đến ngày 31/12/2021 mà bị thiệt do thay đổi công thức tính lương hưu.