Hãng tin Reuters hôm 5-1 dẫn lời giới chức ngoại giao và chuyên gia nước ngoài cho rằng động thái trên cho thấy những hạ tầng mà Trung Quốc xây dựng phi pháp ở biển Đông đang được hoàn thành đúng kế hoạch và các chuyến bay quân sự chắc chắn sẽ diễn ra sau đó.

Ông Leszek Buszynski, chuyên gia của Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc phòng thuộc Trường ĐH Quốc gia Úc, cho rằng một khi đã thử nghiệm nhiều chuyến bay, bước đi “khó tránh” tiếp theo của Trung Quốc là đưa tới đó máy bay quân sự.

Ảnh vệ tinh chụp đường băng xây trái phép trên Đá Chữ thập hồi tháng 4-2015. Ảnh: DigitalGlobe

Theo Reuters, việc tăng cường hiện diện quân sự của Trung Quốc ở biển Đông có thể dẫn đến sự ra đời của ADIZ, từ đó đổ thêm dầu vào lửa tại một khu vực đang bất ổn.

Chuyên gia về biển Đông Ian Storey tại Viện ISEAS-Yusof Ishak (Singapore) dự báo tình hình khu vực sẽ thêm căng thẳng khi Trung Quốc sử dụng các cơ sở mới xây cho mục đích bành trướng ở biển Đông. Ông cho rằng ngay cả khi không chính thức tuyên bố thành lập ADIZ, Bắc Kinh vẫn có những động thái tương tự nhằm bảo vệ các đường băng này cùng nhiều cơ sở bất hợp pháp khác.

“Khi những công trình này đi vào hoạt động, việc Trung Quốc lớn tiếng cảnh báo cả máy bay quân sự và dân sự sẽ thường xuyên hơn” - ông Storey nhấn mạnh.

Theo AP, Bộ Ngoại giao Mỹ trong 2 ngày 3 và 4-1 liên tiếp lên án hành động leo thang căng thẳng mới nhất của Trung Quốc trong khi Việt Nam, Philippines và Nhật Bản đều đồng loạt phản đối.

Phát biểu trước báo giới tại thủ đô Washington hôm 4-1, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ John Kirby tuyên bố Trung Quốc đe dọa sự ổn định của khu vực khi cho thử nghiệm đường băng mới trên một trong 7  hòn đảo nhân tạo mà Bắc Kinh xây dựng trái phép ở biển Đông. Đồng thời, ông Kirby lặp lại lời kêu gọi của Washington về việc ngừng cải tạo đất và quân sự hóa các tiền đồn ở biển Đông.

Cùng ngày, Chủ tịch Ủy ban Quân lực Thượng viện Mỹ, Thượng nghị sĩ John McCain, chỉ trích chính quyền Tổng thống Barack Obama trì hoãn hoạt động tuần tra tự do hàng hải trong vòng 12 hải lý quanh đảo nhân tạo do Trung Quốc bồi lấn trái phép ở biển Đông.

Theo ông McCain, việc Mỹ không hành động đã cho phép Trung Quốc “tiếp tục theo đuổi tham vọng lãnh thổ” trong khu vực, mà gần đây nhất là chuyến bay thử phi pháp nói trên. Đáp lại, một quan chức quốc phòng Mỹ giấu tên cho biết Washington vẫn cam kết tiếp tục các chuyến tuần tra nêu trên nhưng chưa ngã ngũ về thời gian.

Trong khi đó, Trung tâm Thông tin về Nhân quyền và Dân chủ (ICHR) ở Hồng Kông hôm 4-1 cho biết Trung Quốc đang nâng cấp thêm 5 tàu chiến để phiên chế cho Lực lượng Hải cảnh Trung Quốc (CCG) với nhiệm vụ tuần tra tại các vùng biển tranh chấp. Theo đó, 3 tàu khu trục hạng nhẹ lớp Giang Vệ được trang bị tên lửa dẫn đường đã nâng cấp xong trong khi 2 tàu khu trục lớp Lữ Đại có tên lửa dẫn đường dự kiến được hoàn tất nâng cấp trong năm 2016.

ICHR cảnh báo các tàu hải cảnh Trung Quốc sẽ có mặt không chỉ gần quần đảo Senkaku/Điếu Ngư trên biển Hoa Đông mà còn ở những vùng biển gần Việt Nam và Triều Tiên.

Nguồn: Báo lao động