Cung đường qua Truông Bồn có địa hình hết sức phức tạp, lầy, hẹp và dốc, phải qua cả một dãy núi đồi liên kết với nhau xen kẽ thung sâu. Từ cầu Om đến đầu Truông là dốc U Bò, Ở giữa có khe Vực Chỏng và điểm cuối Truông là dốc Kỳ Lợn. Năm 1968 là năm khốc liệt nhất của cuộc kháng chiến chống Mỹ, sau tổng tiến công và nổi dậy tết Mậu Thân của quân và dân ta. Bị thất bại lớn ở các chiến trường, địch chuyển kế hoạch từ ném bom không hạn chế sang ném bom hạn chế, tập trung sức mạnh không quân, hải quân đánh phá ác liệt 4 tỉnh thuộc khu IV (cũ).

Địch phát hiện ra Truông Bồn là yết hầu vận tải ở mặt đất nên chúng không tiếc bom đạn hủy diệt, hầu như trên vùng trời Đô Lương liên tục có máy bay do thám quần lượn, với 5.000 lượt máy bay Mỹ xuất kích từ căn cứ quân sự Utapao và Cò Rạt (Thái Lan) và đảo Wusam (Philippin) tới đánh phá, ngày cao điểm không quân Mỹ đánh phá lên tới 131 lần. Suốt ngày đêm không lúc nào Truông Bồn ngớt tiếng bom đạn.

Để phá hủy tuyến đường và phát quang khu vực Truông Bồn nhằm phát hiện các mục tiêu, địch dùng nhiều thủ đoạn đánh phá khác nhau, có khi chúng dùng máy bay do thám chỉ điểm đánh từng đợt, có khi tập trung lực lượng đánh ồ ạt, dai dẳng... Ban ngày chúng tập trung đánh chặn các lối ra vào, ban đêm thả pháo sáng, tập kích các lực ứng cứu đường và đoàn xe vận tải của ta.

Trong tổng số 18.936 quả bom các loại, tên lửa và rốc két kẻ thù trút xuống khu vực này thì phần lớn chúng ném vào trọng điểm Truông Bồn. Số lượng, chủng loại bom đạn cũng có sự khác nhau, vừa dùng bom phá, bom Napan, bom Lân tinh, bom phát quang, chúng vừa ném bom sát thương, bom bi xen với bom nổ chậm, bom từ trường... sát hại lực lượng TNXP, bộ đội, dân quân và gây khó khăn, phức tạp cho ta trong công tác bảo vệ, sửa chữa tuyến đường.

Trước tội ác của kẻ thù, để bảo vệ vị trí chiến lược quan trọng của Truông Bồn, Tỉnh ủy, ủy ban hành chính tỉnh Nghệ An tập trung lãnh đạo, chỉ đạo các ngành, các địa phương huy động lực lượng dồn sức cho Truông Bồn giữ vững mạch máu giao thông. Lực lượng chiến đấu gồm: Binh trạm 1 đơn vị vận tải, tiểu đoàn 1 công binh, bộ đội công binh D30 quân khu 4, đại đội công binh 27; tiểu đoàn 67 tên lửa thuộc trung đoàn tên lửa 278, tiểu đoàn 72 tên lửa thuộc trung đoàn 236, trung đoàn phòng không 222; 4 tiểu đoàn pháo 37 ly, pháo 12,7 ly của bộ đội dân quân tự vệ, trung đoàn 224 và trung đoàn 232 pháo cao xạ, hạt giao thông 10, tự vệ Bưu điện Đô Lương; các đơn vị thanh niên xung phong: 304, 307, 316, 317, 318, 327, 332, 340 và lực tượng dân quân, nhân dân địa phương; các tổ quan sát, đếm bom, cắm tiêu, tổ rà phá bom mìn, bộ phận ứng cứu đường cùng mạng lưới thông tin liên lạc, lực lượng điều hành phương tiện giao thông, giữ gìn trật tự an ninh khu vực Truông Bồn được hình thành.

Chúng ta đã bắn rơi 400 máy bay Mỹ, trong đó có 86 chiếc rơi tại chỗ, bắt sống 01 giặc lái; rà phá hàng ngàn quả bom nổ chậm các loại. Quân và dân đã góp 2 triệu ngày công, đào đắp hàng triệu mét khối đất đá, đưa 94.000 lượt xe cơ giới qua Truông an toàn, vận chuyển và giải toả hơn 1 triệu tấn hàng; đào đắp hàng chục km đường xế đi cầu phao, đào hàng trăm hầm chữ A, hàng ngàn mét hào giao thông; cung cấp hàng vạn cây phi lao, cọc tre và các loại gỗ chống lầy, làm cầu cho xe qua; huy động 4.500 xe đạp thồ, 4.500 xe ba gác, 4.500 xe trâu bò, 900 xe cút kít chở hàng ra tiền tuyến.

Trong cuộc chiến khốc liệt này, tất cả các lực lượng đã chiến đấu kiên cường, mưu trí, dũng cảm. Truông Bồn đã trở thành đỉnh cao của cuộc chiến tranh nhân dân, là sức mạnh tổng hợp của nhiều lực lượng trực tiếp tham gia chiến đấu, phục vụ chiến đấu, trong đó Thanh niên xung phong là lực lượng chủ công, với quyết tâm sắt đá "Sống bám cầu bám đường, chết kiên cường dũng cảm" đã khắc họa nên hình ảnh đẹp tuyệt vời của lực lượng TNXP góp phần quan trọng bảo vệ con đường huyết mạch ra tiền tuyến lớn.

Truông Bồn cũng là điểm ghi lại dấu tích của đồng chí Lê Duẩn - Bí thư thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng, đồng chí Phan Trọng Tuệ - Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải, Thiếu tướng Đồng Sỹ Nguyên và nhiều đồng chí cán bộ cao cấp của Đảng, Nhà nước và Quân đội đã về thăm, kiểm tra, động viên tinh thần chiến đấu và phục vụ chiến đấu của các chiến sỹ bộ đội, TNXP và nhân dân xã Mỹ Sơn, Nhân Sơn trong những năm tháng máy bay Mỹ đánh phá ác liệt.

Tại Truông Bồn đã xuất hiện nhiều tấm gương hy sinh oanh liệt góp phần làm nên huyền thoại Truông Bồn. Tiêu biểu là sự hy sinh của 13 chiến sỹ TNXP Đại đội 317 - N 65 - Tổng đội TNXP chống Mỹ cứu nước ; những đại diện tiêu biểu cho 4,3 vạn TNXP tỉnh Nghệ An và hàng chục vạn TNXP trong cả nước - Những người đã đổ mồ hôi, xương máu và tuổi thanh xuân của mình vì độc lập tự do cho Tổ quốc.

Đại đội TNXP 317 là đơn vị chủ lực nên được điều động đi làm nhiệm vụ ở nhiều tuyến đường, sau hơn 3 năm phục vụ ở các trọng điểm giao thông quan trọng, đầu năm 1967 đơn vị được lệnh chuyển đến tọa độ lửa Truông Bồn, sang tháng 7/1968 trước tình hình máy bay Mỹ đánh phá ác liệt, Đại đội 317 đã phát động chiến dịch 100 ngày đêm đảm bảo mạch máu giao thông.

Đơn vị đã chọn cử 14 chiến sỹ (12 nữ và 2 nam) làm nhiệm vụ trực chiến 24/24 giờ hàng ngày để quan sát, cảnh báo máy bay Mỹ; đánh dấu vị trí bom nổ chậm để cùng công binh phá bom, san lấp hố bom, bảo đảm mặt đường, rồi lại thức trắng đêm với chiếc áo trắng làm "cọc tiêu sống" dẫn hàng ngàn chuyến xe chở hàng vào Nam vượt qua trọng điểm an toàn.

Hơn 100 ngày đêm chiến dịch, được lệnh của Ban chỉ huy Tổng đội cho phép Đại đội 317 xét một số đồng chí có thời gian phục vụ đã hết nhiệm kỳ 3 năm, có nhiều thành tích trong đơn vị có hoàn cảnh gia đình đặc biệt khó khăn được xuất ngũ. Đơn vị đã xét chọn được 8 đồng chí, trong đó: Một người ở nhà chỉ còn một mẹ già đau yếu không có người chăm sóc, một người có anh trai là liệt sỹ vừa hy sinh tại chiến trường miền Nam; một đôi nam nữ yêu nhau đã 3 năm chỉ chờ xuất ngũ là tổ chức lễ cưới; có 4 người đã nhận được giấy báo nhập học tại các trường trung học chuyên nghiệp. 8 đồng chí này đã được tổ chức gặp mặt chia tay đồng đội.

Giờ đây chiến tranh đã lùi xa, cuộc sống đã hồi sinh ngay trên mảnh đất năm xưa các chiến sỹ TNXP đêm đêm với chiếc áo trắng làm "cọc tiêu sống" dẫn đường cho xe qua vẫn còn vang vọng mãi đến mai sau. Những chiến sỹ dũng cảm làm nên "Huyền thoại Truông Bồn" trở thành bất tử, là biểu tượng thiêng liêng, cao quý, tấm gương nghĩa liệt đó không chỉ trong cuộc chiến tranh ái quốc mà còn mãi mãi chói sáng cho các thế hệ trẻ, nhân dân và đặc biệt là lực lượng TNXP - XDKT trong thời kỳ đổi mới, hội nhập.

Để tỏ lòng tri ân và tưởng nhớ tới công lao to lớn của các anh hùng liệt sỹ đã không tiếc máu xương, cống hiến cả tuổi thanh xuân cho Tổ quốc, năm 2008, Đảng và Nhà nước quyết định phong tặng danh hiệu Anh hùngLực lượngvũ trang nhân dâncho tập thể cán bộ, chiến sỹ Đại đội 317, Đội 65 Tổng đội TNXP chống Mỹ cứu nước của tỉnh Nghệ An.Hàng năm, vào các ngày lễ tết, cán bộ, đảng viên và nhân dân lại về đây dâng hương dâng hoa thể hiện lòng thành kính, tri ân và báo công với các TNXP.

Đất nước bước vào kỷ nguyên độc lập, thống nhất, năm 1994 tỉnh Nghệ An đã khánh thành "Nhà bia mộ", quy tập hài cốt các liệt sỹ về đây để chăm sóc và tưởng niệm. Năm 1996, Bộ trưởng Bộ Văn hóa Thông tin quyết định công nhận: Di tích lịch sử Truông Bồn (mộ các liệt sỹ Thanh niên xung phong hy sinh ngày 31/10/1968) xã Mỹ Sơn, huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An.

TNXP C317 vót chông làm cọc tiêu dẫn xe qua Truông Bồn năm 1968.